Een brief voor jou

Lieve pap, vele mooie woorden heb ik al over je geschreven. Wat zal ik nu dan schrijven als ik hier voor de laatste keer iets kan zeggen? Als ik deze brief straks aan een vlieger hang die hem meeneemt hoog in de lucht … Maar ik weet nu al wat je zal zeggen: ‘Het maakt niets uit, schatje. Ik houd van jou.’ Er zijn duizend kleine dingen waarom ik van je hou. Niet eerder is dit zo zichtbaar geworden als in jouw laatste maanden en de tijd na je overlijden.

Wat heb jij veel betekend voor ons en anderen, en hoe trots zijn we daarop! Het vult ons hart en verzacht het grote gemis. We hebben een prachtige uitvaart gehad, waarin je gedragen werd door ons gezin. De muziek, de beelden en de ontroerende woorden, een staande ovatie en een allerlaatste applaus van al je vrienden en dierbaren. Zou je gevoeld hebben dat we je droegen? Dat we de hele week samen waren bij mama? Zweef je soms hier boven me en kun je alles zien? Ik weet dat we het gaan redden. Maar hoe ga je verder als de helft van je hart open ligt, als een groot zwart gat in de grond waar hekken omheen staan met de woorden Werk aan de weg erop? Een gat dat je niet kunt vullen met andere dingen, maar dat langzaam moet begroeien met van die kleine, fijne bloemetjes. Niet volstorten met aarde, maar openlaten, lucht geven en verzorgen. 

 

Na weken rennen van en naar het ziekenhuis, kwam het regelen van de crematie en het afscheid nemen van jou. Een moment dat er niets anders overbleef dan stil te staan. Dat deden we iedere keer al naast jouw bed, maar op het moment dat het echt zover was, stonden we echt stil. Jouw laatste woorden in de nacht koester ik en geven me kracht om door te gaan: ‘Ik houd van jullie!’ Niet zo krachtig als het uitroepteken doet vermoeden, maar zacht, schor en lief. Met je laatste adem kreeg je toch die paar woorden er nog uit. 

De deur van verdriet gaat af en toe even open

Ik had gedacht dat ik wekenlang mijn huis niet uit zou komen, dat ik dagenlang op bed zou liggen huilen. En dat is dan ook wat mijn hart het liefst zou willen, alleen mijn geest zorgt ervoor dat ik in actie kom, dat de deur van verdriet af en toe even open gaat, als een oprit naar de snelweg waar het stoplicht steeds maar een paar auto’s tegelijk laat instromen. Druppelsgewijs, zoals bij een infuus. Het doet me denken aan de vele infusen die jij de afgelopen weken in het ziekenhuis hebt gehad: verschillende zakjes naast elkaar voor het bestrijden van bacteriën en andere gevaren, voor het overleven van je lichaam. Wat een strijd is het geweest, en wat heb je het goed gedaan! 

 

Misschien had je zelf het gevoel al dat je het niet meer ging redden, maar had je nog steeds de hoop dat het wel zo was. Ergens in het begin, na de tweede zware week, zei je het al tegen me: ‘Ik moet je iets zeggen, ik ga dit niet volhouden hoor schat.’ Je ogen keken me verontschuldigend aan, alsof je ‘sorry’ zei, omdat je niet sterk genoeg was. Maar pap, je moet weten dat je altijd sterk bent geweest! Zelfs tot op het laatste moment. Ik heb het gezien en gevoeld. Je hoeft je nergens voor te verontschuldigen. Je hoeft ook nergens verdrietig om te zijn, want je hebt alles gedaan. Je bent alles geweest, voor ons allemaal, maar ook voor jezelf. Je hebt uit het leven gehaald wat kon. Je hebt genoten tot op het laatste moment van je optredens. Je hebt met mama ondernomen wat jullie zelf maar wilden. En dat is goed pap, dat is geweldig! 

 

Verdriet is er om het gemis, maar niet om de dingen die we niet deden, want we hebben alles gedaan. Wat we niet deden, was praten over wat er na de dood zou komen, omdat we allebei al zo emotioneel werden van alleen het idee al. Ik weet dat je er heel veel verdriet van had, dat je ons niet kon missen, dat je bang was om weg te gaan zonder ons en al helemaal zonder mama. Waar was je zonder haar? Al die jaren was ze het blok waar je tegenaan kon schoppen, dat aan je been hing als je iets moois had gezien wat je eigenlijk niet nodig had, maar dan toch overstag ging. Maar bovenal was ze je grote liefde, je beste vriend, je vangnet, je duwhulp, je tillift en je verpleegster. Door haar kon je zijn wie je was.

“Er moeten mensen zijn die zonnen aansteken”

De afgelopen weken heeft Nederland je groots herdacht. In woord en beeld, via alle media, op verschillende manieren. Mooie en warme woorden, waar het respect in doorklonk dat je zeker verdiende. Het kon ook bijna niet anders. Je had voor iedereen een luisterend oor en toonde altijd oprechte interesse. Je nam tijd voor je fans, waarbij je al die jaren met je voeten gewoon op de grond bleef staan. Je was niet vergeten waar je vandaan kwam, en je vond dat iedereen – bekend of onbekend – hetzelfde was. Je wilde jonge mensen een kans geven om hun talent te ontplooien, en je stond zelfs het afgelopen jaar nog met een doodziek lijf op het podium om andere mensen blij te maken. Dat getuigt van doorzettingsvermogen en kracht, waarmee je vele mensen hebt geholpen. Opstaan en verder gaan, ook bij tegenslag. Daarin was je een voorbeeld voor velen, maar ook voor mij. 

 

Toon Hermans schreef in 1987 een prachtige brief aan jou en zei altijd: “Er moeten mensen zijn die zonnen aansteken.”

Jij was zo’n mens!

 

Tekst uit het boek: ‘De kracht van liefde’ – Christa Krommenhoek

Headerfoto: Toon Hermans / Pieter Stam de Jonge

 

Mijn vader heeft vaak gratis optredens voor mensen in kwetsbare situaties mogen verzorgen en ik zet graag deze lijn van geluk doorgeven door. Want veel mensen missen een hand die ze helpt met opstaan als het ze door omstandigheden zelf niet lukt. Dus na de verkoop van de eerste druk van ‘De kracht van liefde’ besloot ik van de tweede druk 2500 boeken te gaan doneren. Aan inloophuizen voor kanker, revalidatiecentrums, de Dwarslaesie Organisatie, de KWF Kankerbestrijding en de Voedselbanken.

 

Geven maakt je rijk in je hart

 

*Heeft jouw bedrijf, organisatie of stichting te maken met mensen in kwetsbare situaties en wil je mijn boek ‘De kracht van liefde’ aan je werknemers of cliënten cadeau doen? Je betaalt vanaf 25 exemplaren alleen de drukkosten. Neem dan even contact op met mij via de mail.

 

Delen:

Christa

Gerelateerde inspiratie

Schrijf een boek
De kracht van creatief schrijven

Inspireer anderen met jouw eigen verhaal

Je hebt allerlei verhalen in je hoofd, die je graag op wilt schrijven. Maar starten met schrijven is vaak lastig, want hoe begin je? Soms zitten er al jarenlang verhalen in je hoofd. Opgesloten en gekoesterd, te wachten om eruit te mogen. Misschien zijn dat ...
Lees meer
De kracht van creatief schrijven

Samen voor de jongeren

Stel je voor, dat er een nieuw vak op school zou komen! Met lessen die jongeren zouden leren hoe ze gewoon zichzelf kunnen zijn. Waar ze met simpele opdrachten, meer inzicht krijgen in zichzelf.  Maar ook hoe ze om kunnen gaan met de buitenwereld, die ...
Lees meer
Vier het leven - Christa Krommenhoek
Een moedig levensverhaal

Het leven vieren

In je leven zijn een paar dingen zeker, en dan weet jij vast wel welke ik bedoel. Alles wat tussendoor op onze stoep komt te staan gooit het echte leven naar ons toe. Soms begrijpen we niet waarom, moeten we er iets van leren, is ...
Lees meer
podcast hoe creativiteit je rouw kan verzachten
De kracht van creatief schrijven

Hoe creativiteit je rouw kan verzachten

Ik neem je even mee achter de schermen, om een kijkje te nemen in mijn leven op dit moment. Waarom ik nu voor mijn kleindochter zorg en hoe mij dat helpt om te vertragen. Een verandering in je situatie geeft je mooie inzichten en soms ...
Lees meer
de woorden van jouw hart
Een moedig levensverhaal

De woorden van jouw hart

Ik kijk vaak vanaf een afstand even naar mijn leven om te zien of ik het nog wel op mijn eigen manier leef. Zo gauw ik voel dat er iets niet klopt of niet meer goed voelt ga ik naar binnen, luister in de stilte ...
Lees meer
De kracht van creatief schrijven

Het uiten van gevoelens

Vandaag ga ik je even kort laten zien hoe schrijven en creatief bezig zijn je kan helpen in deze lastige tijd. Met de voorbeelden en de uitleg die je straks krijgt hoop ik dat je thuis aan de slag gaat voor jezelf. Je zult zien ...
Lees meer
Als de blijheid je hart verlaat
Aandachtig leven vanuit je hart

Als de blijheid je hart verlaat

Als de kamer van blijheid in je hart gesloten is, hoe krijg je dan het plezier weer terug? In je leven en in je hart? Ik deel open en eerlijk, mijn eigen worsteling van de afgelopen jaren met je en vertel je over de stemmen ...
Lees meer